وبگاه نجوم کرمچاله

چهل سال پیش، کاوشگرهای ویجر ۱ و ۲ سفر خود را از زمین آغاز کردند و تبدیل به دورترین کاوشگرهای در طول تاریخ شدند. این دو کاوشگر در مسیر ماموریت خود، از کنار غول­ های گازی چون، مشتری و زحل عبور کردند. کاوشگر ویجر ۱ پا را فراتر از منظومه شمسی گذاشته اما کاوشگر ویجر ۲ از کنار سیارات اورانوس و نپتون گذشت و هنوز مسیر بیرونی منظومه شمسی را طی می کند. 

به گزارش بیگ بنگ، تابستان جاری، چهلمین سالروز پرتاب این کاوشگرها به فضا می­باشد.(ویجر ۲، در ۲۹ مرداد و ویجر ۱ در ۱۴ شهریور) با وجود سفر طولانی و رسیدن به دورترین نقاط از زمین، هنوز کاوشگرهای مذکور در ارتباط با ناسا هستند و داده ­های ارزشمندی را به این سازمان ارسال می­ کنند. بنابراین می­ توان گفت علاوه بر رسیدن به دورترین نقاط در تاریخ، این ماموریت طولانی ­ترین ماموریت فضایی تاریخ نیز محسوب می­ شود.

علاوه بر رسیدن به دورترین نقاط ممکن، ویجر موفق به شکستن رکوردهای دیگری در زمینه ماموریت­ های رباتیک شده است. برای مثال، در سال ۲۰۱۲ میلادی، کاوشگر ویجر ۱ به اولین کاوشگری تبدیل شد که به فضای میان­ ستاره ­ای سفر کرده است. در این سو ویجر ۲ تنها کاوشگری است که ۴ غول یخی و گازی منظومه شمسی را مورد بررسی قرار داده است.(مشتری، زحل، اورانوس و نپتون)

از کشفیات این کاوشگرها می­ توان به رصد اولین آتشفشان­ فعال در خارج از زمین(در آیو قمر مشتری)، شواهدی از وجود اقیانوس در زیر سطح اروپا(قمر مشتری)، جو چگال اطراف تیتان(تنها جسم خارج از زمین که جو چگال و غنی از نیتروژن دارد)، سطح ناهموار میراندا قمر اورانوس(قمر فرانکنشتاین) و یخ­فشان­ های تریتون، بزرگترین قمر نپتون اشاره نمود.

لحظه پرتاب کاوشگر ویجر ۲ به فضا در سال ۱۹۷۹

این کشفیات کمک ­­های بی­شماری به علوم سیاره ­ای، اخترشناسی و اکتشاف فضا کردند و راه را برای ماموریت­ های بعدی از جمله ماموریت­ های جونو و گالیله، کاسینی-هویگنس و افق نو هموار کرد. توماس زوربوخن رئیس هیئت مدیرهه ماموریت­ های علمی ناسا در بیانیه ­ای خبری بیان کرد: «من معتقدم کمتر ماموریتی را می ­­توان یافت که از نظر ارزش با دستاوردهای چهل ساله ویجر برابری کند. ویجر به ما دریچه ­ای از عجایب کیهان باز کرد و حقیقتا سهم بزرگی در ترغیب بشر به ادامه اکتشافات فضایی ایفا کرد.»

اما چیزی که در مورد ویجر بیشتر در خاطره ­ها باقی می­ماند، محموله ویژه­ای است که این دو کاوشگر با خود حمل می­ کنند. هر فضاپیما چیزی را با خود به همراه دارد که به “بایگانی طلایی” مشهور است که شامل مجموعه ­ای از صداها، تصاویر و پیغام­ هایی در مورد زمین، فرهنگ و تاریخ بشر است. این اطلاعات به منظور ایجاد نوعی کپسول زمان و یا پیغامی برای تمدنی است که شاید وجود داشته باشند و این اطلاعات را بازیابی و مشاهده کنند.

همانطور که گفته شد، هر دو فضاپیما هنوز با ناسا در ارتباط بوده و داده ­هایی را به آن ارسال می­ کنند. کاوشگر ویجر ۱، تا زمان نوشتن این مقاله، ۲۰٫۹ میلیارد کیلومتر(۱۴۰ واحد نجومی) از زمین فاصله گرفته است. همچنان که این کاوشگر در فضا به سمت شمال پیش­­رفته و وارد فضای میان­ ستاره ­ای می­ شود، داده­ هایی در مورد موج­ های کیهانی به زمین ارسال می ­کند.(این موج­ ها در آن مکان ۴ برابر شدیدتر از اطراف زمین هستند)

محققان از این داده­ ها دریافتند که منطقه هلیوسفر(منطقه ­ای از منظومه­ شمسی که سیاره­ ها و بادهای خورشیدی در آن قرار دارند) به عنوان نوعی سپر تشعشعات عمل می­ کنند. به بیانی دیگر میدان مغناطیسی زمین ما را از بادهای خورشیدی محافظت می­کند(وگرنه جو زمین نابود می­ شد) و هلیوسفر نیز از سیاره­ های منظومه­ شمسی در برابر هسته اتم هایی که با سرعتی نزدیک به سرعت نور در حرکت­ اند، محافظت می­ کند.

در این سو ویجر ۲ حدود ۱۷٫۷ میلیارد کیلومتر(۱۱۴٫۳ واحد نجومی) از زمین فاصله دارد و در حال پرواز به سوی جنوب منظومه ­­شمسی می­باشد و تا دو یا سه سال دیگر وارد فضای میان­ ستاره ­ای می­ شود. ویجر ۲ نیز مشغول بررسی نحوه فعل و انفعال هلیوسفر با واسطه­ های میان­ ستاره ­ای، با استفاده­ از ابزارآلاتی برای اندازه ­گیری و بررسی ذرات باردار، میدان­ های مغناطیسی، موج ­های رادیویی و پلاسمای بادهای خورشیدی می­باشد.

با ورود ویجر ۲ به فضای میان­ ستاره­ ای، هر دو کاوشگر قادر خواهند بود که بصورت همزمان از دو محل مختلف به نمونه ­گیری از واسطه ­های میان­ ستاره ­ای بپردازند. انتظار می ­رود که با دریافت داده ­های هر دو کاوشگر، بتوانیم اطلاعات زیادی در مورد فضا و حتی نحوه شکل­ گیری منظومه­ شمسی بدست آوریم. مهم­تر از همه اینکه ما می­توانیم اطلاعاتی در مورد خطرات سفرهای میان­ ستاره­ ای بدست آوریم.

این مسئله که هنوز دو کاوشگر بعد از این همه مدت به فعالیت خود ادامه می­ دهند، کمتر از معجزه نیست. استاد فیزیک دانشگاه کال تک کالیفرنیا، معاون و مدیر قبلی آزمایشگاه پیشرانه­ جت ناسا و محقق پروژه­ ویجر،ادوارد استونز در این باره گفت: «۴۰ سال پیش وقتی که ما ویجر را پرتاب کردیم، هیچکدام از ما نمی­دانستیم که قرار است بعد از این مدت طولانی هنوز هم این ماموریت ادامه پیدا کند و کاوشگرها صحیح و سالم بمانند. هیجان­ انگیزترین چیزی که در ۵ سال آینده به دست این کاوشگرها کشف خواهد شد، چیزی است که ما حتی روحمان هم در آن مورد اطلاعی نداشت.»

از آنجایی که نیروی تولیدی این کاوشگرها با سرعتی حدود ۴ وات در سال کاهش می­ یابد، روشن نگه­داشتن کاوشگرها به امری چالش­ برانگیز تبدیل شده است. این امر مهندسان را مجبور ساخته است که به فراگیری نحوه اداره­ این دو فضاپیما با وجود کاهش همیشگی نیروی آنها بپردازند که در این راستا، مهندسان ناچار به بررسی اسناد و دستورالعمل­ های قدیمی این کاوشگران شده ­اند.

خوشبختانه، این موقعیت برای مهندسان و محققان قدیمی پروژه­ ویجر فراهم شده است که نظرات و تجربیات خود را در اختیار مهندسان فعلی ناسا قرار بدهند. در حال حاضر، تیم فعلی اداره­ کننده فضاپیماهای ویجر، تخمین می­ زنند که نیروی این کاوشگرها تا سال ۲۰۳۰ به اتمام خواهد رسید. گرچه این کاوشگرها بعد از اتمام انرژی نیز به مسیر خود ادامه خواهند داد و با سرعتی معادل ۴۸۲۸۰ کیلومتر بر ساعت و معادل یک واحد نجومی در هر ۱۲۶ روز، به اعماق فضا خواهند رفت.

با این سرعت، این کاوشگر تا ۴۰ هزار سال دیگر به نزدیک­ترین ستاره خورشید مانند خواهد رسید و تا ۲۲۵ میلیون سال دیگر، یک دور کامل در کهکشان راه­ شیری خواهد زد. بنابراین احتمال اینکه بایگانی موجود در ویجر توسط گونه ­ای با درک و فهم یافت شود بسیار بالاست و شاید این گونه باهوش بتواند زمین را پیدا کند و به ساکنان زمین در آن زمان، از زندگی ما در قرن بیستم بگوید. اگر فضاپیما با چیزی در فضای میان ­ستاره ­ای برخورد نکند، امکان دارد که این کاوشگرها به کار خود به عنوان پیغام بر انسان­ بعد از مرگ او ادامه دهد. به هر حال خوب است که از خود چیزی به یادگار بگذاریم!

کاووس پدیدار

                     کانال تلگرام : uoniverse@

                       کانال تلگرام:tablighatchee@

                        کانال تلگرام:beheshterockbaaz@